Μεταξύ του ντοκιμαντέρ και της μυθοπλασίας αρκετά σχολεία επιλέγουν το πρώτο. Ίσως το θεωρούν πιο εύκολο από την άποψη γυρισμάτων και υλοποίησης. Ίσως πάλι θέλουν να μοιραστούν μια ιστορία παραέξω, ένα γεγονός.
Το ντοκιμαντέρ, πέρα από τη συλλογή φωτογραφιών, βίντεο ή οποιασδήποτε μορφής υλικού, χρειάζεται -ή μάλλον καλύτερα- απαιτεί συνεντεύξεις προσώπων. Τα πρόσωπα αυτά μπορεί να είναι επιστήμονες, άτομα τα οποία ήταν παρόν στο γεγονός που αφηγούμαστε, ή όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτό. Παίζουν το ρόλο της αυθεντίας. Δηλαδή, τεκμηριώνουν και δίνουν βάση στην ιστορία μας.
Γι αυτό, πέρα από το σενάριο του ντοκιμαντέρ, θα πρέπει να εστιάσουμε πάρα πολύ στις συνεντεύξεις. Τον τρόπο που τις τραβάμε (τεχνικά) αλλά και τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη συζήτηση με τον συνεντευξιαζόμενο.
Αρχικά θα δούμε το τεχνικό κομμάτι.
Καταλαβαίνουμε ότι ο ήχος είναι το σημαντικότερο στοιχείο σε μία συνέντευξη. Όσο πλήρης και να είναι μία συνέντευξη από άποψη περιεχομένου, εάν ο ήχος δεν είναι καθαρός, το αποτέλεσμα είναι αδιάφορο.
Να επιδιώκετε να ηχογραφείτε τις συνεντεύξεις σας σε εσωτερικό χώρο για να αποφεύγετε ανεπιθύμητους ήχους (αέρας, φωνές, φασαρία κλπ).
Να ηχογραφείτε πάντα τον χώρο του δωματίου χωρίς ομιλία. Θα τον χρειαστείτε στο μοντάζ, ως χαλί κάτω από την συνέντευξη.
Ο καλύτερος τρόπος για ηχογράφηση είναι μία “ψείρα” όπως αυτή που προτείνω στο άρθρο για τον τεχνικό εξοπλισμό. Αν όμως έχετε οποιοδήποτε άλλο μικρόφωνο χρησιμοποιείστε αυτό, αρκεί να σιγουρευτείτε ότι ο ήχος είναι δυνατός και καθαρός.
Ο συνεντευξιαζόμενος θα πρέπει να φωτίζεται αρκετά. Για να το πετύχουμε αυτό μπορούμε να τον φέρουμε μπροστά από ένα παράθυρο ώστε να φωτίζεται φυσικά. Γυρίστε τον με πρόσωπο προς το παράθυρο για να φωτίζεται ολόκληρο το πρόσωπο ή με προφίλ στο παράθυρο για να υπάρχει αντίθεση φωτισμού. Για να μειώσετε αυτή την αντίθεση τοποθετήστε μια μεγάλη άσπρη επιφάνεια (αφρολέξ) στην μεριά που φωτίζεται λιγότερο.
Πλαϊνός φωτισμός Μπροστινός φωτισμός
Αυτός που θα κάνει τις ερωτήσεις κάθεται απέναντι από τον συνεντευξιαζόμενο.
Η κάμερα πάντα σε τρίποδο και στο ύψος των ματιών, λίγο πιο δεξιά ή αριστερά από το άτομο που κάνει τις ερωτήσεις.
Το κάδρο είναι δική μας επιλογή. Θα πρότεινα ένα μεσαίο πλάνο, από την μέση και πάνω δηλαδή για να “πιάνουμε” ότι κινήσεις κάνει με τα χέρια αλλά και να μην φεύγει από το κάδρο σε περίπτωση που κινείται αριστερά- δεξιά. Το μεσαίο πλάνο επίσης μας δείχνει και τον χώρο στον οποίο βρίσκεται, το οποίο πολλές φορές είναι σχετικό και εξυπηρετεί την ιστορία μας.
Πάμε τώρα να δούμε πώς διαχειριζόμαστε τη συνέντευξη.
Πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει ο συνεντευξιαζόμενος και όχι αυτός που κάνει τις ερωτήσεις. Συνεπώς, θα πρέπει να τον αφήνουμε να απαντάει σε κάθε ερώτηση μας και να μην τον διακόπτουμε την ώρα της απάντησης. Είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε ότι δεν έχει κάτι άλλο να πει πριν προχωρήσουμε στην ερώτηση.
Σε περίπτωση που είναι λίγο “μαγκωμένος” μπορούμε να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας από αλλού. Να τον ρωτήσουμε τι έκανε σήμερα για παράδειγμα ή κάτι σχετικό που ξέρουμε για αυτόν και μπορεί να το πει με ευκολία (και πιθανόν έχει ξαναπεί στο παρελθόν).
Οι ερωτήσεις που κάνουμε ΔΕΝ πρέπει να μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι, ή όχι. Μας ενδιαφέρει η ανάπτυξη της απάντησης. Γι αυτό μπορούμε αν ξεκινήσουμε την ερώτηση με τη φράση “Πες μας…” πχ. ” Πες μας για τα παιδικά σου χρόνια μες το σπίτι”, “Πες μας για το σκηνικό που είχε γίνει τότε”.
Σε περίπτωση που θυμηθεί κάτι και συγκινηθεί δεν σταματάμε το γύρισμα ούτε αλλάζουμε ερώτηση. Τον αφήνουμε μέχρι να επανέλθει. Αν δούμε ότι δεν έχει κάτι άλλο να πει, τότε προχωράμε.
Σε καμία περίπτωση δεν κατευθύνουμε την απάντηση.
Θα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι οι συνεντεύξεις αυτές είναι σαν κουβέντα και όχι σαν ανάκριση. Λίγο πολύ θα πρέπει να είμαστε όπως όταν ο παππούς μας, μας έλεγε μια ιστορία.
Σε περίπτωση που ο ήχος ή εικόνα δεν γράφουν, σταματάμε το γύρισμα μέχρι να διορθώσουμε το πρόβλημα.
Στο τέλος, πάντα ρωτάμε τον συνεντευξιαζόμενο αν θέλει να πει, προσθέσει κάτι.
Το όμορφο με το ντοκιμαντέρ είναι ότι δεν ξέρεις εξ’ αρχής τι υλικό θα προκύψει από τις συνεντεύξεις. Βεβαιωθείτε λοιπόν, ότι οι ερωτήσεις σας είναι οι κατάλληλες για το ντοκιμαντέρ και οι μπαταρίες της κάμερας φορτισμένες!